حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم علیه السلام

شهرری، زمانی دارای حوزه های بسیار بوده و یک مرکز علمی محسوب می شد که مهم ترین عامل آن، حسن همجواری با مشاهد شریفه سه امامزاده بزرگوار، خصوصاً حضرت عبدالعظیم(ع) است که در این باره یکی از مراجع عالی قدر شیعه، حضرت ایة الله بهجت به طلاب فرمودند: «شما در جوار گنج الهی هستید، قدر آن را بدانید».

قدمت حوزه علمیه آستان حضرت عبدالعظیم(ع) به سال های اوایل پیروزی انقلاب اسلامی بر می گردد. در اواسط شهریور ۱۳۵۹ بنای مقبره رضاخانی تخریب و به جای آن حوزه علمیه احداث شد و در ۱۳۶۶ حدود هفتاد نفر طلبه برای سال اول پذیرفته شدند. از آن تاریخ تا کنون ۱۵۲۵ نفر در این حوزه اشتغال به تحصیل داشته اند.

حوزه علمیه آستان حضرت عبدالعظیم(ع) ظرفیت پذیرش سیصد طلبه علوم دینی را به طور شبانه روزی داراست و ساختمان آن از کلّیه امکانات آموزشی و رفاهی برخوردار است و از این جهت جزء معدود حوزه های کشور است. زیر بنای کلّ ساختمان ۱۱ هزار و ۵۰۰ متر مربع و محوطه، ۶۵۰۰ متر مربع و مساحت کلّ مدرسه ۱۸ هزار متر مربع است. حوزه شامل ۶۸ حجره (اتاق) در بخش خوابگاه و ۴۵ اتاق در سه ساختمان جنوبی است. مساحت کتاب خانه و سالن مطالعه هر کدام سیصد متر مربع است.

در حال حاضر ۱۲۰ طلبه در ۱۰ پایه درسی زیر نظر ۲۱نفر از اساتید مجرّب تحصیل می کنند.

حوزه علمیه برهان

مدرسه برهانیه (عتیق) از دیگر مدارس علمیه در جوار حرم مطهر حضرت عبدالعظیم(ع) است که قدمت آن به دوران سلجوقیان می  رسد.

فعالیت های مدرسه برهان در زمان رضاخان تعطیل و ساختمان آن رو به ویرانی گذارد و در ۱۳۶۴ هجری قمری، بنای باقی مانده از سوی مرحوم حجة الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی اکبر برهان تهرانی به امر زعیم اعظم عالم تشیع ایة الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی و به امر مرحوم ایة الله سید محمد حجّـت و پشتیبانی ایة الله کاشانی تخریب و در مدت دو سال نوسازی و تکمیل شد که در روز افتتاح آن، ایات عظام شهر تهران و نقاط دیگر چون سید محمد بهبهانی، حاج شیخ محمد تقی آملی، سید هبة الدین شهرستانی، وزیر اسبق علوم و معارف عراق و عده دیگری شرکت داشتند.

مرحوم حاج علی اکبر برهان، مدیر مدرسه، در سال ۱۳۷۹ هجری قمری در مکّه از دنیا رفت و در قبرستان جده به خاک سپرده شد و بعد از ایشان شیخ محمدرضا بروجردی، بانی قبرستان سه دختران شهر ری، در این مدرسه سکونت نموده، به تعلیم و تربیت اطفال مردم ری اشتغال داشت. در زمان رضاخان که خیلی از طلاب خلع لباس شدند و مدارس علمیه را تعطیل کردند، این مدرسه را طاهریه نام نهادند و دروس جدید (غیر حوزوی) در آن تدریس می شد.

در اوایل انقلاب، مدیریت و تولیت این مدرسه را امام جمعه شهر ری مرحوم حجة الاسلام و المسلمین رفیعی به عهده گرفت و این تولیت تا پایان ۱۳۶۸ ادامه یافت.

در این سال حجة الاسلام و المسلمین تاج آبادی از طرف تولیت محترم آستان مقدس، مدیر مدرسه گردید. در ۱۳۷۰ هجری شمسی، آن مدرسه جهت تغییر کلّی بنای قدیمی و ساختار جدید، تخریب شد و طلاب برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم(ع) منتقل شدند.

ساختمان جدید حوزه برهان با وسعت نزدیک به ۵ هزار متر مربع در ۱۳۸۲ آماده بهره برداری شده است.

شایان ذکر است که پس از ادغام دو حوزه، پیشرفت های چشمگیر کیفی و کمی ایجاد شده تا آن جا که در سال تحصیلی ۸۰ ـ ۸۱ این حوزه با کسب متوسط معدل بالاتر از ۱۷ و دارا بودن ۲۵ درصد معدل بالاتر از ۱۸ توانست رتبه سوم را در بین حوزه های کشور غیر از شهر مقدس قم حائز گردد.